Separator substancji ropopochodnych jest nieodzownym wyposażeniem nie tylko w przemyśle, ale i w miejscach użyteczności publicznej. Jak działa oraz kiedy i dlaczego należy go stosować dowiesz się po przeczytaniu tego artykułu.
Czym jest separator substancji ropopochodnych?
Separatory substancji ropopochodnych nazywane również separatorami węglowodorów służą do podczyszczania ścieków oraz wód deszczowych i roztopowych. Są to urządzenia przepływowe podłączane do ciągów kanalizacyjnych w miejscach spływu wody zawierającej zanieczyszczenia. Wykonuje się je najczęściej z tworzyw sztucznych oraz z betonu, rzadko ze stali. Plastikowe separatory substancji ropopochodnych są montowane na ogół na terenach zielonych, poza ciągami ruchu pojazdów. Można je również posadowić pod pasami komunikacji samochodowej, jednak wymaga to zastosowania betonowej płyty odciążającej. Takiej konieczności nie ma w przypadku separatorów betonowych, które najczęściej są w standardzie przystosowane do ruchu pojazdów na nimi.
Separator substancji ropopochodnych wykonany z tworzywa sztucznego jest łatwiejszy do wyczyszczenia podczas opróżniania niż betonowy. Jego zaletami są również łatwiejszy montaż oraz brak tendencji do rozszczelnienia w czasie eksploatacji. Separator betonowy jest bardziej odporny na mechaniczne uszkodzenia oraz jest nieco tańszy od plastikowego.
Zadaniem separatora jest oddzielenie od ścieków i zatrzymanie w swoim wnętrzu substancji ropopochodnych. W jaki sposób zachodzi ten proces omawiamy w kolejnym rozdziale.
Jak działa separator substancji ropopochodnych?
Woda deszczowa i innego rodzaju ścieki niosące ze sobą cząsteczki substancji ropopochodnych wpadają do separatora. Ponieważ przekrój separatora jest znacznie większy niż średnica wlotu, to przepływ wewnątrz zbiornika jest bardzo powolny i spokojny. Dzięki temu lżejsze od wody oleje mineralne, paliwa, smary i rozpuszczalniki wypływają na jej powierzchnię.
Jednak samo oddzielanie grawitacyjne nie byłoby wystarczające, aby właściwie oczyścić ściek. Drobne cząstki węglowodorów mają zbyt małą siłę wyporu, żeby pokonać opór wody i samoczynnie wypłynąć na powierzchnię. Zjawiskiem fizycznym odpowiadającym za ich skuteczne odseparowanie jest koalescencja. Zachodzi ona na specjalnie w tym celu zaprojektowanych wkładach lamelowych lub wielokanałowych. Drobne cząstki węglowodorów niesione przez wodę osiadają na ściankach wkładu koalescencyjnego tworząc coraz grubszą warstwę. Kiedy osiągną odpowiednią masę, odrywają się w postaci dużych kropli i wypływają na powierzchnię wody wewnątrz zbiornika. Wylot z separatora znajduje się kilkadziesiąt centymetrów poniżej lustra cieczy, więc węglowodory zostają uwięzione wewnątrz separatora.
Substancje ropopochodne są lżejsze od wody i gromadzą się na jej powierzchni. Jednak w ściekach zawarte są również nierozpuszczalne zanieczyszczenia o większej gęstości. Należą do nich między innymi piasek, ziemia oraz odpady organiczne (fragmenty roślin, martwe owady). Wszystkie one również wpadają do separatora. Aby nie doszło do zablokowania wkładu koalescencyjnego przez tego rodzaju odpadki, separatory substancji ropopochodnych są wyposażone w osadniki. Mają one postać osobnego zbiornika lub zintegrowanej komory oddzielonej przegrodą wewnątrz separatora. Zadaniem osadnika jest zatrzymanie stałych zanieczyszczeń i łatwo opadającej zawiesiny cząstek.
Zatrzymywanie węglowodorów i osadów niesionych przez wodę, to główne zadania separatora substancji ropopochodnych z osadnikiem. W jakich okolicznościach i dlaczego należy go stosować powiemy w kolejnym rozdziale.
Kiedy wymagany jest separator substancji ropopochodnych?
Separator substancji ropopochodnych wyposażony we wkład koalescencyjny oczyszcza ścieki z węglowodorów do wartości nie przekraczającej 5 mg/litr. Norma EN 858-1 zalicza takie separatory do klasy I. Klasa II, to separatory, dla których graniczna zawartość węglowodorów na wylocie wynosi 100 mg/litr. Obecnie praktycznie one nie występują, ponieważ obowiązujące przepisy dotyczące separatorów substancji ropopochodnych dopuszczają, aby zawartość węglowodorów w ściekach nie przekraczała 15 mg/litr. Mówi o tym ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych.
Jednocześnie Ustawa z 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków zakazuje wylewania do kanalizacji substancji płynnych niemieszających się z wodą, w szczególności żywic sztucznych i lakierów. Zabrania ona również wprowadzania do ścieków substancji palnych i wybuchowych, a w szczególności benzyn, nafty i oleju opałowego. Te dwa przepisu wskazują, gdzie należy stosować separator substancji ropopochodnych. Powinien on obligatoryjnie zostać zainstalowany w takich miejscach jak:
- stacje benzynowe i bazy paliwowe
- lotniska, porty, bazy transportowe i sprzętowe
- złomowiska i warsztaty samochodowe
- parkingi i garaże
- drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe
- myjnie samochodowe
- zakłady przemysłowe i rafinerie
Większość ze wspomnianych obiektów jest wprost wymieniona w przepisach, co nie pozostawia wątpliwości odnośnie obowiązku zainstalowania w nich oddzielacza węglowodorów.
Podsumowanie
Separator substancji ropopochodnych z osadnikiem jest przepływowym urządzeniem kanalizacyjnym do podczyszczania ścieków zawierających węglowodory i zanieczyszczenia stałe. Chroni on środowisko naturalne przed przedostawaniem się do niego szkodliwych i toksycznych substancji chemicznych pochodzących z przetwórstwa ropy naftowej. Dzięki zastosowanym w nim układom, oddziela on i zatrzymuje w swoim wnętrzu substancje ropopochodne i zawiesiny łatwoopadające. W miejscach, gdzie występuje ryzyko przedostania się węglowodorów do ścieków lub wód gruntowych i powierzchniowych, stosowanie separatorów substancji ropopochodnych jest obowiązkowe. Odpowiednie wymogi nakładają na właścicieli i zarządców obiektów, a także producentów tychże urządzeń przepisy krajowe i normy europejskie.
